là câu hỏi của Nathan dành cho tôi trong lúc trà dư tửu hậu.
Chuyện là như thế này, mỗi tối chúng tôi có khá nhiều thời gian ở cùng nhau. Tôi và 4 người bạn Mỹ khác nữa cùng đến Salt Lake city tham gia lớp học 2 tuần, và chúng tôi 5 người quyết định theo nhà và ở cùng nhau trong suốt thời gian ấy. Không biết mọi người biết không, văn hoá của các bạn Mỹ theo tôi nghĩ có khi là "nói" và nói luyên thuyên bất tận bên ly rượu hoặc chai bia. Và trong một lần tình cờ, câu hỏi ở trên xuất hiện trong cuộc hội thoại của chúng tôi.
Phải công nhận trong những lần "tám" nhảm ấy lại nảy sinh ra nhiều câu hỏi rất thú vị, những câu hỏi mà chưa từng gặp bao giờ. Thế giờ nếu hỏi bạn, bạn sẽ trả lời ra sao. Khi mơ thì bạn mơ bằng ngôn ngữ nào (dĩ nhiên câu hỏi này dành cho các bạn nói 2 ngôn ngữ trở lên). Nathan vừa trở về từ chuyến đi phượt 8 tháng từ Nam Mỹ cùng vị hôn thê, trong suốt cuộc hành trình ấy Nathan học thêm tiếng Tây Ban Nha và trong thời gian dài bạn ấy giao tiếp với mọi người ở Nam Mỹ bằng TBN. Thế nên một tối, trong lúc mơ rồi tỉnh dậy giữa chừng Nathan bảo hình như mình vừa nằm mơ bằng tiếng TBN. Khá ngạc nhiên về việc ấy nên Nathan thường hỏi mọi người xung quanh câu hỏi trên.
Tôi thường có rất nhiều thời gian ở một mình, hay chính xác hơn là hầu như tất cả thời gian hiện tại của tôi đều là ở một mình. Nếu phải giao tiếp thì ắt hẳn đó phải là tiếng Anh nhưng sao tôi vẫn thấy mình rất quen thuộc và gần như là không một phút giây nào không nói Tiếng Việt (chắc thuộc dạng tự độc thoại). Trở về câu hỏi ở trên, tôi trả lời Nathan trong giấc mơ của tôi ít có lời thoại thường là hành động nếu cũng ít biết chừng tôi mơ bằng ngôn ngữ nào. Nhưng tiếng nói trong nội tâm tôi luôn luôn là tiếng Việt, có lẽ vì thế dù làm gì thì tôi vẫn thấy thoải mái với ngôn ngữ mẹ đẻ của mình dù rằng có thể mấy tuần liền tôi chẳng phát ngôn một từ TV nào ra từ cửa miệng nhưng nó vẫn rất thân thuộc trong suy nghĩ.
Nathan lại hỏi tiếp, thế khi nói tiếng Anh thì mày nghĩ bằng tiếng Anh hay tiếng Việt? Thật ra tôi cũng chẳng phân biệt được Anh Việt trong đầu là thế nào. Nhưng não tôi đã từ lâu không tiến hành xử lý dịch thuật Việt Anh trong đầu rồi, cứ nói là nói thôi không suy nghĩ chuyển hoá ngôn ngữ qua lại. Nhưng những suy nghĩ phức tạp hơn thì nó chỉ hoạt động thuần một ngôn ngữ, hoặc Anh hoặc Việt mà chắc thường là Việt.
